Mỗi năm, khi không khí Giáng Sinh vẫn còn vương lại trên những con phố, người ta lại nhắc đến Boxing Day – một cái tên nghe qua rất dễ khiến ta nghĩ đến… đấm bốc. Nhưng Boxing Day thực ra chẳng liên quan gì đến võ thuật cả. Đó là ngày 26/12, một ngày lễ ra đời từ những chiếc hộp quà nhỏ bé, từ tinh thần sẻ chia rất đời thường của nước Anh xưa. Trong bài viết này, mình muốn kể lại câu chuyện phía sau Boxing Day: nó bắt đầu như thế nào, vì sao tồn tại đến hôm nay, và làm thế nào một ngày mang ý nghĩa cho đi lại dần trở thành ngày mua sắm, thể thao và nghỉ ngơi quen thuộc ở nhiều quốc gia.
Nguồn gốc của Boxing Day
“Boxing” ở đây không phải là đấm bốc, mà đến từ từ “box” (hộp). Có 3 giả thuyết chính được chấp nhận rộng rãi nhất:
1. Giả thuyết phổ biến nhất (được công nhận nhiều nhất)
Vào khoảng thế kỷ 17–19 tại Anh, Boxing Day bắt nguồn từ đời sống sinh hoạt rất thực tế của xã hội thời đó. Trong ngày 25/12 – Giáng Sinh, những người giúp việc trong gia đình vẫn phải làm việc để phục vụ chủ nhà, lo liệu các bữa tiệc và sinh hoạt lễ hội. Đến ngày 26/12, họ mới được nghỉ ngơi và nhận từ chủ nhà một “Christmas box” – chiếc hộp quà nhỏ chứa tiền, thức ăn hoặc các đồ dùng cần thiết như một lời cảm ơn cho cả năm làm việc vất vả. Theo thời gian, ngày 26/12 gắn liền với việc trao những chiếc hộp quà này và dần được gọi là Boxing Day, trở thành cách giải thích về nguồn gốc của ngày lễ được các nhà sử học công nhận rộng rãi nhất.
2. Giả thuyết thứ hai: Hộp từ thiện trong nhà thờ
Từ thời Trung cổ, Boxing Day còn được gắn với một truyền thống mang đậm màu sắc tôn giáo và nhân văn. Trong các nhà thờ ở Anh khi đó thường đặt những hộp quyên góp (alms box) để giáo dân bỏ tiền giúp đỡ người nghèo. Suốt năm, những chiếc hộp này được niêm phong và chỉ đến ngày 26/12 mới được mở ra. Số tiền bên trong sẽ được chia cho những người có hoàn cảnh khó khăn như một hành động bác ái sau Giáng Sinh. Chính việc mở các hộp quyên góp vào ngày này đã góp phần hình thành tên gọi Boxing Day, nhấn mạnh ý nghĩa chia sẻ và cho đi hơn là hưởng thụ.
3. Giả thuyết thứ ba: Tiền “bo” cho thợ & người giao hàng
Ngày xưa tại Anh, không chỉ người giúp việc trong gia đình mà nhiều lao động dịch vụ khác như thợ sửa đồ, người đưa thư hay người giao sữa cũng gắn liền với truyền thống Boxing Day. Suốt cả năm, họ âm thầm làm việc, phục vụ từng ngôi nhà, và đến ngày 26/12, các gia đình thường gửi tặng họ một “Christmas box” – thực chất là tiền tip hoặc món quà nhỏ – như một lời cảm ơn cho sự tận tụy ấy. Tập tục này phổ biến đến mức trở thành một phần quen thuộc của đời sống xã hội Anh và vẫn được duy trì khá lâu, mãi cho tới đầu thế kỷ 20 mới dần phai nhạt khi xã hội và quan hệ lao động thay đổi.
Vì sao Boxing Day rơi vào 26/12?
Việc Boxing Day rơi vào ngày 26/12 không phải là một sự lựa chọn ngẫu nhiên, mà gắn chặt với bối cảnh tôn giáo và xã hội châu Âu xưa. Trong Kitô giáo, ngày 26/12 là lễ Thánh Stephen (St. Stephen’s Day) – vị thánh đầu tiên tử đạo, nổi tiếng với tinh thần bác ái và giúp đỡ người nghèo. Sau một ngày Giáng Sinh trang trọng, ấm cúng dành cho gia đình và tầng lớp chủ nhà, ngày 26/12 được xem là thời điểm thích hợp để hướng sự quan tâm ra bên ngoài, dành cho những người kém may mắn hơn trong xã hội. Đây cũng là lúc các gia đình mở những “hộp quà Giáng Sinh”, các nhà thờ mở hộp quyên góp, và chủ nhà trao quà cho người giúp việc hay thợ thuyền. Theo thời gian, ngày 26/12 dần mang ý nghĩa như một phần nối dài của Giáng Sinh, nhưng thay vì tập trung vào việc nhận quà, nó nhấn mạnh vào hành động cho đi, tri ân và sẻ chia. Chính sự giao thoa giữa tôn giáo, tập quán xã hội và đời sống lao động ấy đã khiến Boxing Day gắn bó bền chặt với ngày 26/12 cho đến tận ngày nay, dù ý nghĩa của nó trong xã hội hiện đại đã có nhiều thay đổi.
Boxing Day dần trở thành ngày lễ chính thức từ thế kỷ 19, khi xã hội Anh bước vào thời kỳ công nghiệp hóa và các quyền lợi lao động được quan tâm nhiều hơn. Ngày 26/12 không chỉ là một tập tục mang tính xã hội mà được công nhận rộng rãi như một ngày nghỉ lễ, dành cho người lao động sau Giáng Sinh. Từ nước Anh, Boxing Day theo chân lịch sử thuộc địa lan sang nhiều quốc gia khác như Úc, Canada, New Zealand và Nam Phi, nơi nó tiếp tục được duy trì như một ngày nghỉ quan trọng, gắn với mua sắm, thể thao và sum họp gia đình. Tuy nhiên, Mỹ không coi Boxing Day là ngày lễ, bởi nước này không chịu ảnh hưởng sâu sắc từ truyền thống Anh quốc, và ngày 26/12 tại Mỹ thường chỉ được xem như một ngày làm việc bình thường sau kỳ nghỉ Giáng Sinh.
Những hoạt động trong ngày Boxing Day
Vào Boxing Day (26/12), tại Anh và nhiều quốc gia khác chịu ảnh hưởng từ văn hóa Anh, thường diễn ra một loạt hoạt động mang tính truyền thống lẫn hiện đại, phản ánh sự chuyển mình của ngày lễ này qua thời gian.
Trước hết, mua sắm giảm giá là hoạt động nổi bật và dễ nhận thấy nhất. Ở Anh, Boxing Day được xem là một trong những ngày sale lớn nhất trong năm, khi các cửa hàng, trung tâm thương mại và website thương mại điện tử đồng loạt tung ra những đợt giảm giá sâu để xả hàng sau Giáng Sinh. Nhiều người có thói quen xếp hàng từ sáng sớm, coi việc đi mua sắm ngày 26/12 như một phần “nghi lễ” không chính thức của mùa lễ hội.
Bên cạnh mua sắm, thể thao, đặc biệt là bóng đá, cũng là một phần không thể thiếu của Boxing Day tại Anh. Giải Ngoại hạng Anh (Premier League) nổi tiếng với việc tổ chức các trận đấu dày đặc vào ngày này, tạo nên một bầu không khí sôi động khi người hâm mộ vừa nghỉ lễ vừa quây quần trước màn hình hoặc đến sân vận động. Ở một số quốc gia khác, Boxing Day còn gắn với cricket, đua ngựa hoặc các môn thể thao truyền thống địa phương.
Ngoài ra, Boxing Day vẫn giữ lại tinh thần nghỉ ngơi và sum họp gia đình. Sau một ngày Giáng Sinh bận rộn với tiệc tùng, ngày 26/12 thường được dành cho những buổi gặp gỡ nhẹ nhàng hơn, đi dạo, xem phim, thăm hỏi bạn bè hoặc đơn giản là nghỉ ngơi tại nhà. Ở nhiều nơi, đây cũng là dịp mọi người đi du lịch ngắn ngày hoặc tham gia các hoạt động ngoài trời.
Dù không còn phổ biến như trước, các hoạt động từ thiện vẫn xuất hiện ở một số cộng đồng, nhà thờ và tổ chức xã hội. Việc quyên góp, giúp đỡ người khó khăn trong những ngày cuối năm được xem như cách nhắc lại ý nghĩa ban đầu của Boxing Day: một ngày dành cho sự sẻ chia và lòng biết ơn, nối dài tinh thần Giáng Sinh trong đời sống hiện đại.
Ngày Boxing Day ở Việt Nam
Ở Việt Nam, Boxing Day (26/12) không phải là ngày lễ chính thức và cũng không gắn với truyền thống văn hóa – tôn giáo như ở Anh hay các nước phương Tây. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Boxing Day vẫn xuất hiện gián tiếp thông qua đời sống đô thị và hoạt động thương mại.
Trước hết, Boxing Day ở Việt Nam thường được biết đến qua các chương trình khuyến mãi. Nhiều thương hiệu quốc tế, trung tâm thương mại, cửa hàng thời trang hoặc sàn thương mại điện tử sử dụng thuật ngữ “Boxing Day Sale” như một cách kéo dài mùa mua sắm cuối năm sau Noel. Dù quy mô không lớn và không mang tính truyền thống, nhưng với giới trẻ và người làm việc trong môi trường quốc tế, cái tên Boxing Day đã trở nên khá quen thuộc.
Bên cạnh đó, Boxing Day ở Việt Nam còn xuất hiện trong giáo dục và giao lưu văn hóa. Đối với học sinh, sinh viên học tiếng Anh hoặc làm việc với đối tác nước ngoài, Boxing Day thường được nhắc đến như một kiến thức văn hóa hơn là một ngày lễ thực sự. Các bài học, blog, hay nội dung truyền thông thường giới thiệu Boxing Day để giúp người Việt hiểu thêm về văn hóa Anh và các nước nói tiếng Anh.
Trong bối cảnh hội nhập văn hóa ngày càng sâu rộng, những ngày lễ như Boxing Day không chỉ là khái niệm xa lạ của phương Tây mà còn là một câu chuyện đáng để lắng nghe và suy ngẫm. Việc hiểu về Boxing Day giúp chúng ta nhận ra rằng, đằng sau những hoạt động mua sắm hay giải trí hiện đại là một giá trị nhân văn rất đẹp: tinh thần sẻ chia, biết ơn và hướng về cộng đồng. Dù Boxing Day không phải là ngày lễ truyền thống ở Việt Nam, nhưng ý nghĩa của nó vẫn hoàn toàn gần gũi với đời sống hôm nay — nhắc mỗi người chậm lại sau những bận rộn, học cách cho đi nhiều hơn, và từ đó sống một cuộc sống ý nghĩa, nhân ái và sâu sắc hơn trong thế giới đang ngày càng kết nối.