Phân tích tài chính (Financial Analyst / FP&A) là một trong những ngành kinh tế có triển vọng việc làm tốt trong 5–10 năm tới tại Việt Nam và khu vực châu Á, dựa trên xu hướng chuyển đổi số, toàn cầu hóa, và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Bài viết hôm nay chúng ta cùng nhau tìm hiểu về ngành nghề đang hot này nhé.
Ngành Phân tích Tài chính là gì?
Phân tích tài chính (Financial Analysis) là quá trình thu thập, xử lý và đánh giá dữ liệu tài chính của một doanh nghiệp nhằm hỗ trợ các quyết định đầu tư, hoạch định chiến lược và quản lý hiệu quả kinh doanh.
Người làm nghề này thường giữ các chức danh như:
- Financial Analyst
- FP&A (Financial Planning & Analysis)
- Investment Analyst
- Business Finance Partner
Họ được ví như “bác sĩ tài chính” của doanh nghiệp — chẩn đoán sức khỏe tài chính và đưa ra giải pháp cải thiện.
Mô tả công việc của một Financial Analyst
Tùy vào lĩnh vực (doanh nghiệp, ngân hàng, quỹ đầu tư), công việc có thể khác nhau, nhưng nhìn chung sẽ bao gồm:
| Mảng công việc chính | Mô tả cụ thể |
| Phân tích báo cáo tài chính | Đọc – hiểu – phân tích Bảng Cân Đối, KQKD, Lưu chuyển tiền |
| Dự báo tài chính | Lập mô hình dự báo doanh thu, chi phí, lợi nhuận |
| Định giá tài sản / doanh nghiệp | Dùng các phương pháp như DCF, P/E, P/B |
| Làm dashboard & báo cáo | Trình bày dữ liệu qua Excel, Power BI, Tableau |
| Hỗ trợ ra quyết định chiến lược | Phân tích lợi nhuận theo sản phẩm, thị trường, đề xuất cải tiến |
| Theo dõi ngân sách & hiệu quả tài chính | So sánh giữa kế hoạch và thực tế để kiểm soát tài chính |
Kỹ năng & công cụ cần có
| Kỹ năng cốt lõi | Mô tả |
| Kiến thức tài chính | Hiểu báo cáo tài chính, định giá, dòng tiền |
| Excel nâng cao | Mô hình tài chính, phân tích chi tiết |
| Power BI / Tableau | Trực quan hóa dữ liệu tài chính |
| SQL / Python (cơ bản) | Phân tích dữ liệu tự động, chuyên sâu hơn |
| Trình bày báo cáo | Thuyết trình, storytelling bằng số liệu |
Liệu bạn có phù hợp với ngành này?
Bất cứ ngành nghề nào khi bạn quan tâm và có mong muốn tìm hiểu lựa chọn trở thành công việc trong tương lai thì bạn luôn cần phải trả lời câu hỏi: “Liệu bạn có phù hợp với ngành nghề này hay không?”. Ngoài sự yêu thích, đam mê hay đơn giản là bắt theo xu hướng thì yêu tố về đặc điểm tính cách cũng rất quan trọng để bạn có thể theo đuổi công việc đó.
Ngành nghề này sẽ phù hợp nếu bạn có những tố chất, đặc điểm về tính cách như sau:
- Thích làm việc với con số, logic, bảng biểu
- Có tư duy chi tiết, phân tích và giải thích dữ liệu
- Kiên trì, cẩn thận, làm việc độc lập hoặc phối hợp với team
- Thích tìm hiểu doanh nghiệp hoạt động ra sao về mặt tài chính
- Có mong muốn đi sâu vào phân tích và ra quyết định trong môi trường kinh doanh
Như vậy, nếu bạn là người không có thế mạnh giao tiếp nhưng vẫn thích làm kinh tế, thì nghề này có vẻ rất phù hợp, vì phần lớn công việc tập trung vào số liệu, phân tích và lập báo cáo, không đòi hỏi giao tiếp quá nhiều như sales hay marketing.
Ngược lại, ngành này có thể sẽ không phù hợp nếu như bạn:
- Ghét tính toán, dễ nản với số liệu
- Ưa sáng tạo thuần túy hoặc không thích làm việc chi tiết
- Thiếu kiên nhẫn khi phải xử lý dữ liệu lớn
Cơ hội nghề nghiệp và tương lai ngành
Vị trí công việc
Khi dấn thân vào con đường trở thành chuyên viên phân tích tài chính, bạn có thể trải qua các vị trí công việc phổ biến bao gồm:
- Financial Analyst (phân tích doanh nghiệp nội bộ)
- FP&A Analyst (kế hoạch & phân tích tài chính)
- Investment Analyst (chứng khoán, M&A, định giá)
- Business Finance Partner (làm việc trực tiếp với phòng ban)
- Treasury Analyst (quản trị dòng tiền, vốn)
Lộ trình thăng tiến trong sự nghiệp của ngành có thể theo từng bậc thang tùy thuộc vào năng lực cũng như kinh nghiệm quản lý của bạn, thông thường sẽ là Analyst → Senior Analyst → Finance Manager → Finance Director / CFO.
Nơi làm việc
Tại Việt Nam, nhu cầu tuyển dụng chuyên viên phân tích tài chính ngày càng cao trong nhiều lĩnh vực.
- Các tập đoàn lớn trong nước: Những doanh nghiệp nội địa quy mô lớn luôn cần phân tích tài chính để quản trị hiệu quả – Trong các tập đoàn này, Financial Analyst thường làm ở phòng tài chính doanh nghiệp, kế hoạch & phân tích tài chính (FP&A) hoặc bộ phận quản trị đầu tư
- Ngân hàng & tổ chức tài chính – tín dụng: Các ngân hàng cần phân tích tài chính nội bộ và phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp – Nếu bạn thích phân tích tài chính trong lĩnh vực tín dụng, rủi ro hoặc ngân hàng số, thì đây là nơi lý tưởng.
- Công ty chứng khoán – đầu tư – M&A – quỹ: Nếu định hướng theo hướng định giá doanh nghiệp, đầu tư cổ phiếu, phân tích tài sản tài chính, bạn có thể làm ở SSI, VNDIRECT, TCBS, HSC (các công ty chứng khoán) hay Dragon Capital, VinaCapital (các quỹ đầu tư) hoặc Big4 (Deloitte, PwC, EY, KPMG) (kiểm toán)
- Các công ty đa quốc gia (MNCs)
- Fintech, startup và công ty tăng trưởng nhanh
Tương lai ngành trong 5–10 năm tới
Ngành Phân tích tài chính sẽ tiếp tục là một trong những ngành xương sống trong doanh nghiệp, nhưng với yêu cầu ngày càng cao về công nghệ, tư duy dữ liệu và khả năng tích hợp chiến lược.
Xu hướng phát triển nổi bật của ngành trong 5-10 năm tới:
| Xu hướng | Diễn giải |
| Tự động hóa & số hóa tài chính | Các doanh nghiệp đang chuyển đổi từ Excel thủ công sang hệ thống ERP, Power BI, AI dự báo tài chính |
| Ra quyết định dựa trên dữ liệu (Data-Driven) | Vai trò của Financial Analyst ngày càng chiến lược — không chỉ “ghi chép sổ sách” mà phải đưa ra phân tích hỗ trợ quyết định |
| Tài chính + Công nghệ (Fintech) | Các ngân hàng số, ví điện tử, startup fintech đều cần các Analyst giỏi về tài chính & hiểu công nghệ |
| Toàn cầu hóa & chuẩn quốc tế | Các công ty đòi hỏi FA có kiến thức IFRS, quản trị quốc tế, tư duy toàn cầu (CFA, FP&A, ACCA…) |
Tại Việt Nam, công việc Phân tích tài chính hứa hẹn sẽ bùng nổ trong các lĩnh vực sau:
- Tập đoàn lớn nội địa (Vingroup, Masan, Hòa Phát…): Làm việc tại các ban tài chính trung tâm, hoặc tại từng công ty con lớn
- Ngân hàng, công ty tài chính (MB Bank, TPBank, FE Credit…): Chuyển hướng mạnh sang ngân hàng số, cần analyst có khả năng kết nối dữ liệu
- Công ty chứng khoán & quỹ đầu tư (SSI, VNDIRECT, Dragon Capital…): Yêu cầu cao về định giá, mô hình tài chính, tiếng Anh
- Công ty công nghệ – fintech (MoMo, Tiki, Shopee, Grab…): Cần Business Finance Analyst giỏi tài chính, dữ liệu, phân tích hành vi người dùng
- Công ty đa quốc gia (Unilever, Nestlé, Samsung, P&G…): Làm việc với các hệ thống chuẩn quốc tế, đòi hỏi tiếng Anh tốt, kỹ năng phân tích chuyên sâu
Tóm lại, trong 5–10 năm tới:
Nhu cầu vẫn cao, đặc biệt tại các công ty lớn, ngân hàng, fintech. Cạnh tranh sẽ gay gắt hơn nếu bạn chỉ học tài chính truyền thống, không có kỹ năng công nghệ (SQL, Python, Power BI…). Người có nền tài chính + tư duy dữ liệu + hiểu chiến lược sẽ trở thành “ngôi sao” trong doanh nghiệp. Đây là ngành nghề không dễ bị thay thế bởi AI, mà còn có thể ứng dụng AI để nâng cao hiệu quả công việc
Nên học trường nào, ngành nào để theo đuổi nghề Phân tích Tài chính?
Dưới đây là những trường đào tạo mạnh về tài chính, kế toán, ngân hàng, với đầu ra tốt cho nghề phân tích tài chính:
| Trường | Ưu điểm nổi bật |
|---|---|
| ĐH Kinh tế Quốc dân (NEU) | Đào tạo chuyên sâu, nhiều CLB chuyên ngành, kết nối doanh nghiệp tốt |
| ĐH Ngoại thương (FTU) | Chương trình tài chính chất lượng, giỏi ngoại ngữ, tư duy phân tích mạnh |
| Học viện Tài chính (AOF) | Tập trung đào tạo chuyên sâu về tài chính – kế toán |
| Học viện Ngân hàng (BA) | Mạnh về tài chính – ngân hàng, tín dụng, phân tích rủi ro |
| UEH – ĐH Kinh tế TP.HCM | Chất lượng tốt, kết nối doanh nghiệp miền Nam mạnh |
| ĐH Quốc gia Hà Nội – Khoa Quốc tế, ĐH Kinh tế | Các chương trình liên kết quốc tế, dạy bằng tiếng Anh |
| ĐH RMIT Việt Nam | Học hoàn toàn bằng tiếng Anh, môi trường quốc tế, định hướng thực tiễn cao |
Nên học ngành / chuyên ngành nào?
| Ngành học / chuyên ngành | Trường tiêu biểu | Mô tả |
|---|---|---|
| Tài chính doanh nghiệp | NEU, FTU, UEH, RMIT | Học toàn diện về quản trị tài chính DN, báo cáo tài chính, phân tích hiệu quả |
| Phân tích tài chính | NEU (BFI), UEH | Tập trung chuyên sâu vào phân tích, định giá, mô hình tài chính |
| Tài chính – ngân hàng | Học viện Ngân hàng, NEU, FTU | Có thể định hướng phân tích tín dụng, rủi ro, sản phẩm tài chính |
| Kế toán – kiểm toán | NEU (SAA), AOF, UEH | Phù hợp nếu bạn muốn đi lên từ phân tích báo cáo, kiểm toán |
| Kinh tế số / phân tích kinh doanh (Business Analytics) | NEU (Viện IDT), UEH | Kết hợp tài chính + phân tích dữ liệu (Power BI, Python, SQL) |
| Chương trình CLC / Chất lượng cao / POHE | NEU, FTU, ISME | Học bằng tiếng Anh, cập nhật công cụ phân tích hiện đại, định hướng quốc tế |
Nên chọn ngành phù hợp theo năng lực & định hướng
| Bạn giỏi… | Nên học ngành… |
|---|---|
| Tư duy logic, thích số liệu | Tài chính, Phân tích tài chính |
| Tỉ mỉ, cẩn thận, thích chi tiết | Kế toán – Kiểm toán, sau chuyển hướng phân tích |
| Thích công nghệ + tài chính | Business Analytics, Kinh tế số |
| Giỏi ngoại ngữ, định hướng quốc tế | CLC, liên kết quốc tế hoặc học tại RMIT |
Một số chứng chỉ bạn nên bổ sung nếu muốn đi chuyên sâu theo ngành:
- Chứng chỉ CFA (Chartered Financial Analyst): rất giá trị nếu làm phân tích đầu tư, tài chính doanh nghiệp
- Chứng chỉ ACCA / CPA: nếu thiên về kế toán, kiểm toán → tài chính doanh nghiệp
- Khóa học online (Coursera, CFI, DataCamp): Excel nâng cao, Power BI, SQL, Python cho tài chính
Kết luận
Ngành Phân tích Tài chính là lựa chọn vững chắc cho những ai yêu thích số liệu, muốn làm việc sâu trong lĩnh vực tài chính doanh nghiệp, ngân hàng, đầu tư hoặc fintech. Với sự kết hợp giữa tài chính và công nghệ, ngành này không chỉ có cơ hội phát triển cao mà còn rất bền vững trong 5–10 năm tới.
Phân tích tài chính (Financial Analyst / FP&A) là một trong những ngành kinh tế có triển vọng việc làm tốt trong 5–10 năm tới tại Việt Nam và khu vực châu Á, dựa trên xu hướng chuyển đổi số, toàn cầu hóa, và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Bài viết hôm nay chúng ta cùng nhau tìm hiểu về ngành nghề đang hot này nhé.